کتاب ایجاد و از بین بردن عادت‌ها

کنترل عادت‌های خوب و بد خود را در دست بگیرید.

صرف‌نظر از این‌که خود را چقدر فردی منظم یا بااراده می‌دانید، زندگی شما را عادت‌هایتان هدایت می‌کنند. نکته‌ی مهم این است که این عادت‌ها می‌توانند مثبت باشند. عادت‌ها می‌توانند بخشی از برنامه‌ی روزانه‌ی شما در صبح باشند یا شیوه‌ی تعامل شما با دیگران را نشان دهند. چنین عادت‌هایی باید تشویق یا حتی تقویت شوند؛ مثلاً زمانی که می‌خواهید بیشتر در خانه غذا بپزید یا بیشتر کتاب بخوانید. ولی همه‌ی عادت‌ها مفید نیستند. افراد زیادی از لزوم ترک سیگار یا کاهش وزن آگاه هستند؛ اما به ترک عادت‌های نامحسوس‌تر خود، یعنی عادت‌های فکری منفی خود، توجه نمی‌کنند. این عادت‌ها بسیار ضرر دارند.

در کتاب ایجاد و از بین بردن عادت‌ها، در ابتدا فرایند شکل گرفتنعادت‌ها توضیح داده می‌شود. سپس یاد می‌گیرید چگونه می‌توانید بر عادت‌های خود مسلط شوید و زندگی خود را بهتر و بهتر کنید. در این کتاب می‌فهمید که چرا اعضای خانواده‌تان با ترتیب مشخصی دور میز غذا می‌نشینند، یاد خواهید گرفت که چگونه عادت‌های شادی‌بخش را در خود ایجاد کنید و متوجه خواهید شد که صرفاً تلاش برای ترک سیگار چه تأثیری بر توانایی خودکنترلی شما می‌گذارد.

هنگامی که شخصی توپی را به سمت شما پرتاب می‌کند، چه اتفاقی می‌افتد؟ به احتمال زیاد، قبل از اینکه آگاهانه متوجه شوید چه خبر است، توپ را می‌گیرید. این یک عادت است؛ عملی که به قدری تکرار شده که ناخودآگاه انجام می‌شود. اولین ویژگی یک عادت، خودکار بودن آن است، ناخودآگاه انجام دادن یک کار، مانند روشن کردن لامپ هنگام ورود به اتاق.

همچنین تکرار، شور و شوق را کم می‌کند؛ پس ما عادت‌ها را بدون احساس خاصی انجام می‌دهیم. به برنامه‌ی صبحگاهی خود فکر کنید: آیا احساساتی قوی در شما ایجاد می‌کند؟ یا تصور کنید هر روز برای ساعت‌ها از پنجره‌ی محل کارتان به یک رشته‌کوه نگاه می‌کنید. در ابتدا شگفت‌انگیز و مسحورکننده است؛ اما با گذشت زمان، لذت تماشای آن خیلی کمتر می‌شود. علاوه بر خودکار بودن، زمینه و محیط هم در ایجاد عادت‌ها مؤثرند؛ زیرا ارتباطاتی بین محیط و رفتار شما شکل می‌گیرد. دوران دانشجویی خود را به یاد بیاورید: تقریباً بدون هیچ تعهدی آزاد بودید، با دوستانتان جمع می‌شدید و آبجو می‌خوردید؟ به دلیل این تجربه‌های اولیه، ممکن است لذت دورهمی‌ها را با عادت نوشیدن الکل مرتبط کنید؛ به طوری که حالا هر بار با دوستانتان دور هم جمع می‌شوید، هوس نوشیدن می‌کنید.

اما عادت‌ها چگونه شکل می‌گیرند؟ به نکات زیر توجه کنید:

1. قصد و اراده، عادت‌ها را ایجاد می‌کنند. مثلاً می‌خواهید دندان‌های سالم و سفید داشته باشید؛ بنابراین شروع به مسواک زدن منظم می‌کنید.
2. روش دیگر شکل‌گیری عادت‌ها این است که رفتارهای تصادفی قبلی‌مان را توجیه می‌کنیم. آن‌هم با درست کردن یک دلیل و نیت جدی در آینده. مثلاً شما همیشه در همان نقطه‌ی آشپزخانه‌ی دوستتان می‌نشینید؛ زیرا در اولین دیدارتان، فقط همان صندلی خالی بود. اما حالا به خود می‌گویید که این مکان مورد علاقه‌ی شماست؛ زیرا نورپردازی آن عالی و صندلی‌اش از بقیه راحت‌تر است.
3. در نهایت، می‌توانید هم نیت و هم توجیه عادت‌های خود را ترکیب کنید. شاید دوچرخه‌سواری به محل کار را به دلیل رژیم غذایی شروع کرده‌اید؛ اما به دلیل لذت بردن از هوای تازه به آن ادامه می‌دهید.