کتاب مدلهای ذهنی برتر (۲۰۱۹) راهنمایی فشرده برای بهبود شیوهی فکر کردن و تصمیمگیری است. نویسندگان با استفاده از مفاهیم و اصول رشتههای مختلف، ۹ ابزار مهم ذهنی را معرفی میکنند که به کمک آنها میتوان دنیا را بهتر فهمید و در موقعیتهای پیچیده تصمیمهای دقیقتری گرفت.
شین پریش، متخصص سابق امنیت سایبری در سازمان امنیت ارتباطات کانادا (CSE)، بنیانگذار وبسایت و جامعهی یادگیری «فارنماستریت» و میزبان پادکست The Knowledge Project است. ریانون بوبین نیز عضو سابق همین سازمان و از نویسندگان فارنماستریت است.
برای تصمیمگیری بهتر، جعبهابزار ذهنی خود را کامل کنید.
برای انجام هر کاری به ابزار مناسب نیاز داریم. مثلاً برای باز کردن گرفتگی لوله از لولهبازکن استفاده میکنیم و برای نوشتن رمان به قلم نیاز داریم. هرچه کار پیچیدهتر باشد، ابزارهای بیشتری هم لازم است. کافی است ابزارهای یک مکانیک را تصور کنید.
تصمیمگیری هم همینطور است، با این تفاوت که ابزار آن ذهنی است. برای تصمیمگیری خوب باید درست فکر کرد. بعضی ایدهها و روشها در این مسیر به ما کمک میکنند. این روشهای فکری، تصویر واضحتری از واقعیت در ذهنمان ایجاد میکنند؛ به همین دلیل به آنها مدل ذهنی میگوییم. هرچه مدلهای ذهنی بهتر و متنوعتری داشته باشید، احتمال تصمیمگیری درست بیشتر میشود. کتاب مدلهای ذهنی برتر مثل یک جعبهابزار است که ۹ مدل ذهنی مؤثر را معرفی میکند؛ مدلهایی که به کمک آنها میتوان دنیا را بهتر شناخت و با پیچیدگیهایش بهتر کنار آمد.
یک مثال ساده برای مدل ذهنی، نقشه است. نقشهها مزایا و محدودیتهای این مدلها را بهخوبی نشان میدهند. هدف از نقشه، نمایش جهان به شکلی کاربردی است. برای رسیدن به این هدف، بخشی از واقعیت برجسته میشود و بخشهای دیگر حذف میشوند.
مثلاً برای مسیریابی در متروی لندن، نیازی نیست جزئیاتی مثل پیچ و مهرههای ریل را بدانیم. فقط یک نقشهی ساده با خطوط و ایستگاهها کافی است. چنین نقشهای، رسیدن ما را به مقصد آسانتر میکند.
البته این سادهسازی بهایی دارد. اگر بخواهید نقشهای بکشید که شامل همهی جزئیات شامل شود، نهتنها قابلاستفاده نیست؛ بلکه خودش مشکلساز میشود. هدف نقشه این نیست که همهچیز را نشان دهد؛ بلکه باید کارآمد و خلاصه باشد. اما همین خلاصهسازی گاهی باعث خطا میشود؛ مخصوصاً اگر نقشه بهروز نباشد یا جزئیات حذفشده، اتفاقاً مهم بوده باشند.
این موضوع فقط برای نقشههای جغرافیایی نیست. بسیاری از ابزارهای ذهنی مثل صورتهای مالی، خبرها، گزارشها و کتابهای راهنما هم نسخههایی خلاصهشده از واقعیت هستند. مثلاً صورت مالی یک شرکت، هزاران تراکنش را در چند صفحه خلاصه میکند. اگر این خلاصهسازیها دقیق نباشند یا فراموش کنیم چه چیزهایی را نادیده گرفتهاند، ممکن است ما را به اشتباه بیندازند.