کتاب افسانه عادی بودن

در دهه نود میلادی، پزشکان کلینیک کلیولند (Cleveland Clinic) به پدیده عجیبی برخورد کردند. پرستاران این بیمارستان، حتی با وجود ارتباط کوتاه‌مدت با بیماران، اغلب می‌توانستند پیش‌بینی کنند که کدام یک از آن‌ها به بیماری ALS مبتلا خواهد شد. ALS یک بیماری خودایمنی تخریبی است که سلول‌های عصبی مغز و نخاع را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

پرستاران در پرونده بیماران، نظراتی از این دست می‌نوشتند: «احتمالا به ALS مبتلا می‌شود، خیلی مهربانه!» یا «هیچ راهی نداره، به اندازه کافی مهربان نیست». نکته جالب اینجاست که این پیش‌بینی‌ها اغلب به طور شگفت‌آوری دقیق بودند و حتی متخصصان مغز و اعصاب را متعجب می‌کردند.

تحقیقات بعدی، مشاهدات پرستاران در دهه‌های پیش را تایید کرد. عنوان یکی از مقالات منتشر شده، «بیماران مبتلا به ALS معمولا افراد خوبی هستند» است. این ارتباط نه تنها در بیماری ALS، بلکه در بیماری‌های دیگر نیز مشاهده شده است. برای مثال، در سال 2000، مجله‌ای تخصصی در حوزه پرستاری سرطان، به بررسی ارتباط بین سرکوب خشم و ابتلا به سرطان پرداخت. اما پرسشی که مطرح می‌شود این است که چگونه یک ویژگی شخصیتی مانند مهربانی می‌تواند با بروز بیماری ارتباط داشته باشد؟

دکتر گبور مته، پزشک برجسته جهانی، معتقد است که ریشه بسیاری از بیماری‌ها را می‌توان در تروما و استرس مزمن جستجو کرد. به عبارت دیگر، عوامل روانی همچون تروما و استرس مزمن، اغلب زمینه ساز بسیاری از بیماری‌هایی هستند که ما با آن‌ها روبرو هستیم.

او با تکیه بر تجربیات چندین ساله خود به عنوان پزشک، به دنبال رد باورهای غلط رایجی است که در مورد علل بیماری‌ها وجود دارد. در این کتاب، ما به نقد عمیق او از شیوه زندگی مدرن و تاثیر آن بر سلامت افراد خواهیم پرداخت. همچنین، به بررسی رویکردی نوین مبتنی بر همدلی برای بهبود سلامت خواهیم پرداخت که دکتر مته پیشنهاد می‌کند.

دکتر مته از ما می‌خواهد که نگاهمان را به بیماری تغییر دهیم. او معتقد است که بیماری لزوما نشان‌دهنده مشکل فردی نیست؛ بلکه افرادی که بیمار می‌شوند، مانند یک زنگ خطر عمل می‌کنند و به ما هشدار می‌دهند که بسیاری از چیزهایی که در جامعه ما عادی به نظر می‌رسند، در واقع سالم و طبیعی نیستند. به گفته او، مشکلاتی مانند اعتیاد، بیماری‌های روانی و جسمانی، واکنش‌های طبیعی بدن به شرایط سخت و استرس‌زایی هستند که بسیاری از ما در آن زندگی می‌کنیم.

می اوکه ایکارو (Mee Ok Icaro) در 27 سالگی به بیماری نادری به نام اسکلرودرما (scleroderma) مبتلا شد. این بیماری باعث سفت شدن بافت‌های بدن و ایجاد درد شدید می‌شود. در نتیجه این بیماری، او مجبور شد تمام وقت را در رختخواب بماند و توانایی حرکت خود را از دست داد. شدت درد و ناامیدی او به حدی بود که فکر خودکشی به ذهنش خطور کرد.

از آنجایی که پزشکان نمی‌توانستند علت دقیق بیماری او را تشخیص دهند، او تصمیم گرفت به گذشته و دوران کودکی خود رجوع کند تا شاید بتواند پاسخ سوال‌هایش را پیدا کند. او که در کره جنوبی به دنیا آمده بود و مادرش یک زن مجرد بود و مجبور شد فرزندش را در شش ماهگی به فرزندخواندگی بدهد. خانواده جدید او یک زوج مذهبی در ایالات متحده بودند که او را در محیطی بسیار سخت و انضباطی بزرگ کردند. سال‌ها، او متحمل آزار و اذیت جنسی پدر خوانده‌اش شد، خاطراتی که به دلایل روانی، آن‌ها را فراموش کرده بود.

با آغاز روند کشف گذشته خود، متوجه شد که سال‌ها دردهای عاطفی بسیاری را در درون خود پنهان کرده است. برای مقابله با این دردها، او یاد گرفته بود که تمام انرژی خود را صرف کار کند و در محیط کار به فردی بسیار فعال و ضروری تبدیل شود. به این ترتیب، او سعی می‌کرد فشارهای روانی اطرافیانش را نیز بر دوش بکشد.

هرچند او بیماری نادری داشت، اما متاسفانه داستان او در بین بسیاری از بیماران دیگر نیز تکرار می‌شود. به عنوان مثال، در بیماران مبتلا به بیماری ALS که در کلینیک کلیولند تحت درمان هستند، ویژگی‌هایی مانند فداکاری، سرکوب احساسات منفی به‌ویژه خشم و تلاش برای جلب رضایت دیگران بسیار رایج است. این ویژگی‌ها همچنین در بسیاری از بیماران مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی دیگر نیز مشاهده می‌شود.

دکتر مته معتقد است این مثال نشان می‌دهد که وقتی دو نیاز اساسی انسان یعنی نیاز به ارتباط عاطفی و نیاز به حفظ اصالت فردی با هم در تضاد قرار می‌گیرند، مشکلات متعددی ایجاد می‌شود. از یک طرف، هر انسانی نیاز به عشق و محبت دارد و دوست دارد به دیگران نزدیک باشد و از سوی دیگر، هر فردی نیاز دارد تا خودِ واقعی‌اش را بشناسد و بر اساس آن زندگی کند.

در مورد می اوکه، درد و رنج ناشی از جدایی و آزار جنسی به قدری شدید بود که او ناچار شد تمام خاطرات و احساسات خود را سرکوب کند. به مرور زمان، او دریافت که سخت‌کوشی و مفید بودن راهی مطمئن برای کسب پذیرش و تایید دیگران است. این همان چیزی است که ما آن را «خودِ شکافته» می‌نامیم: بخشی از وجود ما که آن را می‌پذیریم و بخشی دیگر که آن را رد می‌کنیم. وقتی می اوکه توانست دوباره با آن بخش‌های طرد شده‌ی وجودش ارتباط برقرار کند، روند بهبودی او آغاز شد. امروزه او بدون هیچ دارویی می‌تواند راه برود، سفر کند و حتی به کوهنوردی برود.

در فصل بعدی، خواهیم دید که چگونه این شکاف در درون ما می‌تواند زمینه ساز بیماری شود.