زندگی نسیم طالب
نسیم طالب در 16 سپتامبر 1960 در یک خانواده متمول در امیون لبنان به دنیا آمد. او در یک مدرسه فرانسوی در بیروت تحصیلات خود را آغاز کرد و دوره لیسانس و ارشد خود را در دانشگاه پاریس گذراند. سپس در پنسیلوانیا مدرک MBA و از دانشگاه پاریس مدرک دکترا گرفت.
پس از پایان تحصیل، او در بازارهای مالی مشاغلی مانند بازارگردان، مدیر صندوق و مدیرعاملی را تجربه کرد. در سال 1987 و به دنبال سقوط بازار سهام، او با یک معامله فروش استقراضی به ثروت قابل توجهی دست یافت. بعدها او صندوق سرمایه‌گذاری خودش را تاسیس کرد و به بازدهی خوب با نوسانی بسیار کم رسید. صندوقی که در سال 2004 تعطیل شد، چرا که طالب به دنبال کسب ثروت نبود و می‌خواست با کمک بازارهای مالی به استقلال و بازنشتگی زودهنگام برسد و یک نویسنده تمام وقت شود.
در کنار نوشتن، او تحقیقاتی در زمینه ریاضیات هم انجام داد. همچنین در دانشگاه نیویورک به تدریس مدیریت ریسک مشغول شد. او در زمینه تصمیم‌گیری و سیستم‌های پیچیده، تحقیقات آکادمیک مهمی انجام داده است.
نسیم طالب به عنوان یک نویسنده
نسیم طالب سابقه درخشانی در ریاضیات و معاملات اوراق مشتقه دارد. اما کتاب‌های او به هیچ عنوان مملو از ریاضیات پیچیده نیستند. بلکه این کتاب‌ها با بیانی روایی، نیمه اتوبیوگرافیک و همراه با داستان‌هایی عبرت‌آموز، سرگرم‌کننده و جذاب هستند.
در هر کتاب، نویسنده ما را با مفهومی تازه آشنا می‌کند. برای نمونه در کتاب پوست در بازی، نسیم طالب به ما نشان می‌دهد که چرا اگر مدیران، سهام شرکت را خریده باشند، شیوه مدیریت آن‌ها تغییر می‌کند. در این وضعیت، آن‌ها نه فقط از یک شرکت بلکه از دارایی خود هم محافظت می‌کنند. در دنیای امروز اگر یک مدیر در کار خود شکست بخورد، سهام‌دار زیان می‌کند اما مدیر شرکت در پایان سال پاداشش را خواهد گرفت. اما وقتی پوست یک مدیر در بازی باشد، برایش مهم است که قیمت سهام و سود تقسیمی چه مقدار خواهد بود. نسیم طالب عبارت «پوست در بازی» را از نمایشنامه کمدی تاجر ونیزی، نوشته ویلیام شکسپیر گرفته است. جایی که شایلاک بی‌رحم، به عنوان ودیعه برای اخذ وام، یک پوند از گوشت آنتونیو را درخواست می‌کند. از این جا به بعد دیگر پوست آنتونیو در بازی است. توجه به ادبیات و روایات کهن از جمله ویژگی‌های کلیدی نوشته‌های نسیم طالب است.
نظریه‌ها و اندیشه‌های نسیم طالب
نسیم طالب به هیچ عنوان حامی اندیشه‌های سوسیالیستی نیست. اما مبلغ بی‌چون و چرای کاپیتالیسم هم به حساب نمی‌آید. از نظر او مشکل اصلی نظام کاپیتالیسم برخلاف آنچه منتقدین می‌گویند، در توزیع نابرابر ثروت نیست. بلکه ایراد اصلی را باید در توزیع نابرابر ریسک جستجو کرد. برای مثال مشاوران مالی به سادگی می‌توانند مشاوره‌های اشتباه ارائه کنند بی‌آن‌که مسئولیتی متوجه آن‌ها باشد. شرکت‌های مالی با قراردها و بیانیه‌های سلب مسئولیت، ریسک را به طور کامل به مشتری منتقل می‌کنند در حالی که سهم خود از سود را به طور کامل می‌خواهند.
از دیگر سو، مردم هم بیش از اندازه به سود و بازدهی توجه دارند، اما چیزی که می‌تواند با ایجاد یک بحران مالی زندگی میلیاردها نفر را خراب کند، تجمع بیش از اندازه ریسک است. ریسک‌های پنهانی که به شکل ابزارهای مالی و صندوق‌های پیچیده از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند. این ابزارهای مالی مدعی می‌شوند که دارند ریسک را برای سرمایه‌گذاران کاهش می‌دهند. اما اتفاقی که در عمل می‌افتد، پنهان کردن ریسک با پیچیده‌تر کردن سرمایه‌گذاری است. دقیقا همان عاملی که باعث سقوط بازار سهام در سال 2008 شد.
در برخی موارد، طالب نظریات تندی دارد که ممکن است به کام عموم اقتصاددان‌ها و فعالان بازارهای مالی خوش نیاید. برای مثال طالب معتقد بود که افرادی که به هر ترتیب در شکل‌گیری بحران 2008 دخیل بودند باید به شدت تنبیه شوند. او همچنین خواستار توقف اعطای جایزه نوبل در اقتصاد است. او باور دارد که این جایزه می‌تواند به نظریه‌ها اشتباه یا ناکامل اعتبار بدهد. نظریه‌هایی که در مواردی عواقبی خطرناک به همراه دارند.
نسیم طالب روش علمی در اقتصاد را هم زیر سوال می‌برد. از نظر او محققین علم اقتصاد بیش از اندازه به این علم، نگاه افلاطونی دارند. حال آن‌که به دلیل عدم امکان دسترسی به تمام اطلاعات، نمی‌شود تمام اقتصاد را از ریاضیات محض استخراج کرد.
در کتاب قوی سیاه، او به تخصص خودش یعنی آمار حمله می‌کند. نسیم طالب باور دارد که آمار به ذات یک علم ناقص است که ما را به سوی مسیری اشتباه هدایت می‌کند. چرا که موضوع علم آمار توجه به وضعیت کلی است در حالی که رخدادهای نادر با تاثیر بسیار شدید، مانند سقوط بازار املاک یا همه‌گیری ویروسی، نادیده گرفته می‌شوند. این رخدادهای نادر اما قدرتمند، تاثیر بیشتری بر تاریخ دارند تا حوادثی که احتمال آماری آن‌ها یک عدد بزرگ و قابل پیشبینی است.
نسیم طالب کلمات جدیدی را به ادبیات علمی امروز اضافه کرده است. مفهوم پادشکننده، به معنای سیستمی که با اعمال فشار نه تنها نمی‌شکند بلکه قدرت می‌گیرد، یکی از این اصطلاحات است که امروزه کاربرد زیادی در اقتصاد، سیاست و جامعه‌شناسی پیدا کرده است.
انتقادها از نسیم طالب
نسیم طالب حملاتی جدی به برخی از دانشمندان و حتی برنده‌های جایزه نوبل می‌کند و آن‌ها را تحصیل‌کرده اما همچنان احمق (IYI) می‌خواند. به باور او کسانی که در طول بحران مالی، پول زیادی از دست داده‌اند، حالا نمی‌توانند در دانشگاه‌ها در مورد مدیریت ریسک سخنرانی کنند و بهتر است در خانه بنشینند و جدول حل کنند. ادعاهایی از این دست انتقاداتی تند را متوجه نسیم طالب کرد. برای مثال گفته شد که طالب از راه نوشتن و فروش کتاب ثروتمند شده است و نه در بازارهای مالی. سابقه فعالیت او به قدری کم است که نمی‌تواند به شکلی حرف بزند که گویی او قادر بود در طول بحران، عملکرد بهتری نسبت به مدیران صندوق‌ها در وال استریت داشته باشد. طالب که به دفعات در مورد «وسط گود» بودن و «پوست در بازی داشتن» حرف زده، در بازارهای مالی پوستی در بازی ندارد و عملا بیرون گود ایستاده و شرکت‌ها و کارگزارها را متهم می‌کند. همچنین برخی آماردان‌ها بر این باروند که کتاب قوی سیاه برای عوام که با علم آمار آشنایی کافی ندارند جالب است، اما این مفهوم برای آماردانان حرفه‌ای حرف جدیدی ندارد و تمام کتاب را می‌شود به صورت فرمول‌بندی‌شده در منابع قدیمی‌تر پیدا کرد. در واقع طالب فقط برای یک مفهوم آماری قدیمی اسم انتخاب کرده و آن را به یک مفهوم همه‌فهم تبدیل کرده است.
چرا باید نسیم طالب را بخوانیم؟
نسیم طالب نگاهی متفاوت به جهان دارد. نگاهی که آمیخته با روایت‌های اساطیری شرق و تفکر دقیق غرب است. در دنیایی که از وسوسه سود و ثروت لبریز شده است، طالب نگاه ما را متوجه زیر قالی می‌کند، وقتی در یک سالن بسیار تمیز، تمام آشغال‌ها و کثیفی‌ها، زیر فرش جمع شدهاند و گویی توافقی جمعی وجود دارد که کسی در مورد آن‌ها حرفی نزند. پس از خواندن آثار طالب، روح «سوددوست» ما متوجه ریسک‌ها و مسئولیت‌هایی خواهد شد که با هدف کسب سود، می‌پذیریم، یا دست‌کم باید بپذیریم. در قانون حمورابی آمده است که اگر کسی خانه‌ای بسازد، خانه خراب شود و ساکنین آن بمیرند، باید سازنده خانه را کشت. این رویکرد برای دنیای امروز زیادی خشن به نظر می‌رسد. اما رویکرد دنیای امروز هم مطلوب نیست. رویکردی که می‌گوید اگر کسی خانه‌ای خرید، خانه روی سرش خراب شد و مرد، هیچ‌گونه مسئولیتی متوجه سازنده خانه نیست و خریداران تمامی عواقب احتمالی را می‌پذیرند. در جهان لبریز از «بیانیه‌های سلب مسئولیت»، نسیم طالب از جهانی برابرتر صحبت می‌کند. البته نه برابری اقتصادی و کمونیستی. بلکه برابری دسترسی به اطلاعات و تناسب سود کسب‌شده با میزان ریسک و مسئولیت پذیرفته‌شده.
جوایز و افتخارات
- 2009 قرارگرفتن در فهرست «مهم‌ترین اساتید مدیریت» توسط مجله فوربس
- 2011 یکی از 50 فرد تأثیرگذار در امور مالی توسط نشریه بلومبرگ
- 2013 قرارگرفتن در بین 100 رهبر فکری تأثیرگذار در جهان به انتخاب مؤسسه‌ی گوتلیب دوتوایلر
- 2016 دریافت دکتری افتخاری از دانشگاه آمریکایی بیروت
- 2018 جایزه‌ی نوآور وولفرام برای مشارکت در ایجاد ساختارهای احتمالی پیچیده و غیرایده‌آل با استفاده از مدل‌های ریاضی.
نقل قول‌ها
- عشق بدون از خود گذشتگی، دزدی است.
- دلبری یعنی به دیگران توهین کنید بدون این که آن‌ها از شما برنجند، نرد بودن اما درست برعکس است. مردم از شما می‌رنجند بدون آن که به آن‌ها توهینی کرده باشید.
- قهرمان‌ها به خاطر رفتار قهرمانانه قهرمان می‌شوند نه برای برد و باخت.
- چیزهایی را که خودم به تنهایی یاد گرفته‌ام، هرگز فراموش نخواهم کرد.
- فرق فناوری با برده‌داری در این است که بردگان آگاه بودند که آزاد نیستند.
