کتاب صلحی که همه صلح‌ها را بر باد داد

چرا خاورمیانه اینقدر درگیر جنگ است؟

امپراتوری عثمانی زمانی یک نیروی قدرتمند بود. در اوج خود در سال ۱۶۸۳، این امپراتوری از دروازه‌های وین تا سومالی امروزی در جنوب و بین‌النهرین در شرق امتداد داشت. پایتخت امپراتوری عثمانی که شامل کشورهای امروزی مانند عراق، عربستان سعودی، سوریه و ترکیه می‌شد، قسطنطنیه بود.

این کتاب به پایان امپراتوری عثمانی در اوایل قرن بیستم می‌پردازد، اما نه تنها داستان یک امپراتوری را روایت می‌کند. بلکه انگیزه‌ها و تاریخ یک هژمونی امپریالیستی قدرتمند دیگر، یعنی امپراتوری بریتانیا را نیز بررسی می‌کند. به طور کلی، این قدرت بزرگ استعماری، همراه با فرانسه، در پایان دادن به حکومت عثمانی نقش داشت. با بررسی تصمیمات و سرنوشت‌های این دو ابرقدرت جهانی، خواهید آموخت که چگونه یکی از مناطق سیاسی ناپایدار جهان، خاورمیانه، به لانه زنبور امروزی تبدیل شده است.

در آغاز قرن بیستم، پیشرفت ناشی از انقلاب صنعتی کشورهای اروپای غربی را هم از نظر اقتصادی و هم از نظر فناوری به رشد و توسعه رسانده بود. در همین حال، امپراتوری عثمانی به “مرد بیمار اروپا” معروف بود. این امپراتوری یک خلافت یا یک پادشاهی اسلامی بود که نه بر اساس ملیت بلکه بر اساس دین بنا شده بود.

به عبارت دیگر، در حالی که امپراتوری از نظر قومی متنوع بود، اکثریت جمعیت آن مسلمان بودند. دین نقش مرکزی در زندگی روزمره مردم داشت. حتی برای اقلیت‌های مسیحی و یهودی امپراتوری، هویت مترادف با دین بود. با این حال، برای مردم اروپای غربی، امپراتوری عثمانی مانند یک موزه به نظر می‌رسید، با زندگی روزمره رعایای آن که در قرون گذشته مانده بود. به عنوان مثال، قسطنطنیه در سال ۱۹۱۲ برای نخستین بار از چراغ‌های برقی در خیابان استفاده کرد، اختراعی که مدت‌ها در شهرهای بزرگ اروپایی رایج بود. در مقایسه با امپراتوری‌های اروپایی مانند امپراتوری فرانسه یا بریتانیا، قدرت سیاسی عثمانی چندان فراتر از قلب ترکیه امروزی گسترش نیافته بود و تنها بخش کوچکی از امپراتوری را پوشش می‌داد.

برخی از گردشگران از سازماندهی امپراتوری تعجب کردند و متوجه شدند که اکثریت قریب به اتفاق استان‌های غیرترک، علی‌رغم حضور نیروهای نظامی عثمانی، خودمختار بودند. این آرایش سیاسی کمکی به عثمانی‌ها برای حفظ قلمرو نکرد. در اوایل قرن بیستم، امپراتوری، مناطق قابل توجهی را به اروپا تقدیم کرده بود. در اکتبر ۱۹۱۲، ایتالیا تنها قلمرو آفریقایی باقی‌مانده امپراتوری عثمانی را (لیبی امروزی)، تصرف کرد. در آن زمان، اکثریت سرزمین‌های اروپای جنوب شرقی، واقع در بالکان، یونان و بلغارستان، نیز از دست رفته بود. بنابراین در آغاز جنگ جهانی اول، تنها چیزی که از امپراتوری بزرگ عثمانی باقی مانده بود، ترکیه، لبنان، اردن، اسرائیل، عراق، سوریه و بخش زیادی از شبه جزیره عربستان بود.