کتاب خوابگردها نوشته کریستوفر کلارک با تمرکز بر اتحادهای ایجاد شده در بین کشورهای اروپایی در سال های منتهی به سال 1914، نگاهی تازه به آغاز جنگ جهانی اول دارد. کلارک در روایت قانع کننده و استادانه خود، تصمیمات بزرگ و کوچک را بررسی می کند که به شیوع این بیماری منجر شد. او این باور رایج را مورد بررسی قرار می دهد که در آن زمان، جنگ یک امر اجتناب ناپذیر بود.
کریستوفر کلارک مورخ استرالیایی و استاد کنونی تاریخ در دانشگاه کمبریج است. از دیگر کتابهایش می توان به پادشاهی آهنین: ظهور و سقوط پروس، 1600-1947 اشاره کرد.
سال 2014 مصادف با صدمین سالگرد آغاز جنگ جهانی اول بود. اما هنوز هم بسیاری از افراد پس از صد سال، درک درستی از چگونگی آغاز جنگ بزرگ ندارند.
میدانیم که ترور فرانتس فردیناند، شاهزاده اتریشی و همسرش توسط گروه تروریستی صرب به نام «دست سیاه»، محرک این بحران بزرگ بود و پس از این ترور، اتریش-مجارستان به صربستان اولتیماتوم داد و وقتی خواستهها برآورده نشد، اتریش به صربستان اعلام جنگ کرد و روسیه، آلمان و سپس فرانسه نیز مداخله کردند و جنگ جهانی اول شکل گرفت.
در این کتاب، متوجه خواهید شد که هر یک از این کشورها چه کردند و چگونه بر آتش جنگ دمیدند.
جنگ جهانی اول یکی از بزرگترین فجایع قرن بیستم بود. جنگی که ارتش اکثر کشورهای اروپایی و امپراتوریهای این قاره را در مقابل یکدیگر قرار داد و منجر به مرگ میلیونها نفر شد. اما این جنگ چگونه شروع شد؟ مقصر کدام کشور بود؟
هرچند پاسخ سادهای برای این پرسش وجود ندارد، اما بسیاری از مورخان بیشتر تقصیرها را به گردن سیستم اتحاد میاندازند. سیستم اتحاد چه بود؟
سیستم اتحاد، شبکهای از ارتباطات بین کشورها بود که در آن، هر کشوری را متحد یا دشمن یک کشور دیگر میکرد. اکثر قدرتهای اروپایی با همدیگر پیمان اتحاد داشتند، به این معنی که اگر یک کشور مورد حمله قرار میگرفت، آن کشور میتوانست از متحدان خود درخواست کمک کند.
به عنوان مثال، کشور کوچک صربستان با روسیه متحد بود که از آن در برابر حمله اتریش محافظت کند. اتریش هم خود با آلمان متحد بود و آلمان توافق کرده بود که در صورت حمله اتریش به صربستان، از این کشور حمایت کند. روسیه نیز در برابر تهدید حمله آلمان، با فرانسه متحد شده بود.
با این حال، هرچند که هدف سیستم اتحاد، جلوگیری از تهدید و جنگ بود، اما در حقیقت پتانسیل جنگ را در اروپا افزایش داد. اگر جنگی در یک منطقه رخ دهد، سیستم اتحاد میتوانست یک واکنش زنجیرهای ایجاد کند که منجر به درگیری در سراسر اروپا شود.
احتمال و پتانسیل جنگ زمانی افزایش پیدا کرد که برخی از ناپایدارترین مناطق اروپا، مانند بالکان، وارد سیستم اتحاد شدند. بالکان، در جنوب شرقی اروپا، تحت تسلط امپراتوری عثمانی بود. اما این امپراتوری در حال فروپاشی بود و در نبود قدرت مرکزی، اتریش و روسیه هر دو قصد داشتند منافع خود را در این منطقه گسترش دهند و برای این کار، آماده بودند تا به خشونت هم متوسل شوند.
البته اهداف آنها پیچیدهتر از این موارد بود؛ زیرا بسیاری از ملیتهای مختلف در این منطقه جغرافیایی در کنار هم زندگی می کردند: اسلاوها، آلمانیها، بوسنیاییها، مجارها، رومانیاییها و بلغارها همگی بدون تفکیک مرزی در این منطقه زندگی میکردند و همین پیچیدگی فرهنگی، کنترل منطقه را سختتر میکرد.