کتاب متفکران بزرگ

آیا می‌توان ادعا کرد که اندیشمندان معاصر از هوش و نبوغ بی‌نظیری برخوردار بوده و نسبت به اندیشمندان گذشته برتری دارند؟ با توجه به پیشرفت چشمگیر دانش بشری در عصر حاضر و شناخت عمیق‌تر از جهان هستی، این پرسش مطرح می‌شود که آیا اندیشه‌های گذشتگان همچنان می‌تواند برای ما مفید و ارزشمند باشد؟ آیا ممکن است جنبه‌هایی از دانش و خرد بشری وجود داشته باشد که ما هنوز به طور کامل به آن دست نیافته‌ایم؟

با وجود پیشرفت‌های چشمگیر علم و فناوری در عصر حاضر، نمی‌توان به طور قطعی ادعا کرد که اندیشمندان معاصر از اندیشمندان گذشتگان برتر هستند. بسیاری از پرسش‌های بنیادین درباره زندگی و هستی همچنان به قوت خود باقی بوده و پاسخ آن‌ها فراتر از دستاوردهای علمی است. درک معنا و هدف زندگی، مواجهه با پیچیدگی‌های روان آدمی و یافتن راهکارهای مناسب برای چالش‌های زندگی، از جمله مسائلی هستند که نیازمند خرد و بینش اندیشمندان گذشته و حال است.

همان‌گونه که در این کتاب خواهید دید، رجوع به اندیشه‌های بزرگانی که در طول تاریخ می‌زیسته‌اند، می‌تواند بینش‌های ارزشمندی را برای ما به ارمغان آورد. خوشبختانه در عصر حاضر دسترسی به این گنجینه عظیم دانش به سادگی امکان‌پذیر است.

استوئیسیسم (Stoicism) مکتبی فلسفی است که ریشه‌های آن به یونان و رم باستان بازمی‌گردد و در حدود قرن سوم پیش از میلاد شکل گرفته است. از جمله فیلسوفان برجسته این مکتب می‌توان به سنکا کهتر (Seneca the Younger) فیلسوف و معلم و مارکوس اورلیوس (Marcus Aurelius) امپراتور رم اشاره کرد.

هدف اصلی فلسفه استوئیسیسم، کمک به انسان برای دستیابی به آرامش درونی و پایداری در برابر ناملایمات زندگی است. استوئیسی‌ها معتقد بودند که تنها راه رسیدن به سعادت و خوشبختی، پرورش فضایل اخلاقی است و دلبستگی به لذت‌های دنیوی و واکنش‌های احساسی شدید به رویدادهای زندگی، مانعی بزرگ بر سر راه این هدف محسوب می‌شود.

یکی از فواید استوئیسیسم، پتانسیل آن برای مهار اضطراب است. استوئیسی‌ها معتقد بودند که اضطراب می تواند در نتیجه دو دیدگاه ممکن ایجاد شود: داشتن توقعات بسیار بالا از آینده و یا ترس شدید از وقوع رویدادهای ناخوشایند. برای مثال، ممکن است فردی همزمان نگران موفقیت در یک تست بازیگری و تحقق رویای بازیگری باشد و هم نگران از دست دادن شغل فعلی و مواجهه با مشکلات مالی باشد. هر دو این نگرانی‌ها می‌توانند به ایجاد سطح بالایی از اضطراب منجر شوند.

امروزه رویکرد معمول برای مدیریت اضطراب، تلاش برای اطمینان دادن به خود است مبنی بر اینکه همه چیز به خوبی پیش خواهد رفت. اما فیلسوفان استوئیسی رویکرد متفاوتی را پیشنهاد می‌کنند: رها کردن توقعات بی‌جا و رویارویی مستقیم با ترس‌های درونی.

یعنی اگر نگرانی شما درباره بی‌خانمانی بسیار زیاد است، می‌توانید با تجربه کردن کوتاه‌مدت این شرایط، ترس خود را کاهش دهید. به این ترتیب، با بدترین سناریو ممکن آشنا شده و دیگر آنقدر ترسناک نخواهد بود. علاوه بر این، فلسفه استوئیسیسم به ما می‌آموزد که چگونه در لحظه حال زندگی کنیم و از آرامش درونی برخوردار باشیم.

استوئیسی‌ها، با وجود داشتن دیدگاهی غیرمذهبی، به مفهوم سرنوشت اعتقاد داشتند و فورچونا (Fortuna) الهه رمی را نماد آن می‌دانستند. این باور با مفهوم کارما در ادیان شرقی تفاوت اساسی دارد. به اعتقاد استوئیسی‌ها، فورچونا می‌تواند بدون در نظر گرفتن اعمال گذشته افراد، رویدادهای خوشایند یا ناخوشایند را برای آن‌ها رقم بزند.

مزیت این روش آن است که فرد را از سرزنش خود در مواجهه با شکست‌ها مصون می‌دارد و از سوی دیگر، مانع از بروز غرور و خودبزرگ‌بینی در موفقیت‌ها می‌شود.

اندیشه‌های بزرگ مردان و زنان گذشته، حتی پس از گذشت زمان، همچنان ارزشمند و مرتبط هستند. آموزه‌های این اندیشمندان، چه از چند دهه و چه از چند قرن پیش به ما رسیده باشد، می‌تواند راهنمای ما برای زندگی بهتر باشد. از استوئی‌ها که به ما می‌آموزند چگونه با آرامش و بینش به زندگی بنگریم تا لائو تسه که اهمیت هماهنگی با طبیعت و صبوری را یادآور می‌شود، همه و همه می‌توانند کیفیت زندگی ما را بهبود بخشند. جین جاکوبز و جین آستین نیز بینش‌های ارزشمندی درباره زندگی و عشق ارائه می‌دهند؛ به همین دلیل است که این افراد و بسیاری دیگر همچنان به عنوان اندیشمندان بزرگ بشریت شناخته می‌شوند.

پیشنهاد عملی: فروتنی پیشه کنید و به آسمان بنگرید.

فیلسوفان استوئی در یونان باستان به خوبی می‌دانستند که انسان‌ها اغلب اهمیت زندگی فردی خود را بیش از حد بزرگ نشان می‌دهند. برای اصلاح این دیدگاه نادرست، آن‌ها به مردم توصیه می‌کردند تا به آسمان پرستاره خیره شوید. این کار به ما کمک می‌کند تا درک کنیم که نگرانی‌ها و آرزوهای ما در مقایسه با عظمت جهان هستی، بسیار کوچک و ناچیز است.