آبراهام مزلو نظریهپرداز مدیریت، در مورد نیازهای اساسی انسان هرمی از خود به جای گذاشتهاست. این هرم از اهمیت ویژه برخوردار است و نظریهای بنیادین محسوب میشود.
مزلو معتقد بود؛ زندهایم تا تواناییهای خودمان را محقق کنیم. مغز انسانها به گونهای طراحی شدهاست که علاقه داریم روز به روز بیشتر به تکامل برسیم. یا به عبارتی خودشکوفایی یکی از نیازهای اساسی بشر شناخته میشود.
برای رسیدن به آن خود شکوفایی نیاز به طی کردن سلسله مراتب داریم که مزلو به تشریح آن پرداختهاست.
این اندیشمند برای رسیدن به خودشکوفایی هرمی با عنوان هرم مزلو معرفی کرد. او معتقد بود باید گام به گام، نیازهای خود را شناسایی کنیم، سپس یکی یکی برای برطرف نمودن آنها تلاش کنیم تا به نوک هرم یعنی خود شکوفایی برسیم. منظور از خودشکوفایی در همه سطوح است. یعنی مواردی مثل جامعه ،مالی ،شغلی ،سازمانی و… نیز شامل آن میباشند. در ادامه به بررسی اجزای هرم مزلو خواهیم پرداخت.
۱. نیازهای اولیه
خوراک، پوشاک، مسکن، نیازهای جنسی، آب، هوا و… را شامل میشود. به عبارتی این نیازها، تلاش برای زنده ماندن هستند. تا زمانی که این نیازهای اساسی برای فعالیتهای بدن به حد کافی تامین نشده باشند، انگیزه و حوصلهای برای سایر نیازها باقی نخواهد ماند.
۲. نیازهای امنیتی
امنیت جانی، فکری، خانوادگی، شغلی، بهداشتی، منابع طبیعی و… را به خود اختصاص میدهد. زمانی که خیال ما از تامین نیازهای اولیه راحت شد، به فکر امنیت میافتیم. تا امنیت نداشته باشیم نمیتوانیم به بقیه موارد حتی فکر کنیم. منظور از امنیت حفاظت از خودمان و نزدیکانمان در زمان حال و آینده است.
۳. نیازهای اجتماعی (حس تعلق و محبت)
وقتی امنیت در ما ایجاد شد، اهمیت نیازهای اجتماعی را حس میکنیم. یعنی روابط خانوادگی دیگر تلاش صرف برای زنده ماندن نیست. محبت وارد روابط خواهد شد و ماهیت رابطه جنسی تنها برای برطرف کردن نیاز نیست. عشق و صمیمیت احساس میشود و به ارتباطات ما معنا میبخشد.
۴. نیاز به احترام (رضایت درونی)
این بخش، نقطهای است که ما حس میکنیم باید برای خود احترام قائل شویم. سپس قدر و منزلتی که توسط جامعه و دیگران برای ما حاصل میشود. اگر نتوانیم این نیاز را از راه درست و رفتار سازنده برآورده کنیم، دست به جلب توجه میزنیم و به هر طریقی برای برطرف نمودن این نیاز اقدام میکنیم.
۵. خودشکوفایی
در این قسمت از هرم تمامی نیازها برآورده شده و همه پیش زمینهها را برای شکوفایی خود کسب کردهاید. حالا میتوانید هم به خودشکوفایی فکر کنید هم برای تحققش قدم بردارید. به قول مازلو “آنچه انسان میتواند باشد باید بشود”
نکته مهمی که در هرم مزلو وجود دارد این است که هر جامعه برای اینکه به خود شکوفایی برسد، باید حداقلیات را برای مردم تامین کند. تا زمانی که فرد، درگیر قطعی آب و برق باشد، امنیت روانی و پزشکی را احساس نکند و کرامت انسانی را تجربه نکند، انتظار شکوفایی برای جامعه تنها رویا خواهد بود.
نکته مهم دیگر این است که، هرقدر سطح درآمد افراد کاهش یابد یا حالا در بعد کلان، جامعهای فقیرتر شود قاعده هرم بزرگتر خواهد شد. چون دسترسی به نیازهای اولیه برای افراد جامعه سختتر خواهد بود و این یعنی جامعه مسیر سخت و محدودی برای رسیدن به شکوفایی در پیش دارد.