تصور کنید در اینستاگرام پست مورد علاقه‌تان را مشاهده می‌کنید و زمانی که این موضوع را برای دوستتان تعریف می‌کنید، نظری کاملا مخالف شما نشان می‌دهد. طبیعتا ناراحت می‌شوید و شب موضوع را برای همسرتان تعریف می‌کنید، دیدگاه دوست‌تان را چطور توصیف می‌کنید؟

شاید از تعابیری مانند احمق یا دیوانه استفاده کنید. این مدل دیدگاه شما، نوعی تبعیض برعلیه معلولیت است که به «توانایی‌گرایی» معروف است.

توانایی‌گرایی یعنی ما باور داریم که توانایی‌های معمولی ما برتر هستند. این دیدگاه در قالب یک نگرش، کلیشه یا یک اظهار نظر یا رفتار توهین‌آمیز آشکار می‌شود.

توانایی‌گرایی از سه طریق بر ما اثرگذار است:

۱. تعصبات ناخودآگاه ما را آشکار می‌کند؛ یعنی نگرش ما نسبت به معلولیت در زبانی که استفاده می‌کنیم نمایان می‌شود.

۲. باعث به وجود آمدن سوگیری مضر در مورد ناتوانی می‌شود؛ وقتی با معلولیت به عنوان یک شوخی، استعاره یا تعبیر رفتار می‌کنید، شمادر حال گسترش این ایده هستید که غیرانسانی کردن و ناتوان جلوه دادن معلول، امری عادی است. از طرفی با تکرار این موضوع، خود معلول هم این را به صورت درونی میپذیرد.

۳. شما وقتی به جای ابراز عقیده یا ایده، به توانایی‌های جسمی و ذهنی یک نفر حمله می‌کنید، بیشتر زمینه را برای برجسته کردن ناتوانی‌های افراد دارای معلولیت ایجاد می‌کنید تا بیان ایده‌های خود. مثلا می‌گوییم: ”ترامپ با موهای زردش، قانون احمقانه مهاجرت را وضع کرد”. با خواندن این جمله، بیشتر متوجه ویژگی‌های ظاهری ترامپ می‌شویم نه خود قانون مهاجرت!

راه حل رفع توانایی‌گرایی چیست؟

۱. ناتوانی اطرافتان را بپذیرید، سعی نکنید ناتوانی را برطرف کنید، تلاش کنید ظلم و دیدگاه‌ها را اصلاح نمایید.

 بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان، دارای نوعی معلولیت هستند(۱۵درصد جمعیت جهان و یک چهارم جمعیت امریکا)، بنابراین ما باید از این طرز تفکر که یک معلول چیزی کمتر از بقیه دارد، خارج شویم. در واقع این طرز تفکر نقطه شروع تبعیض می‌شود.

۲. یاد بگیرید، یاد بگیرید، یاد بگیرید. ‌

دایره لغاتتان را گسترش دهید و تلاش کنید بیشتر شنونده باشید تا گوینده. این باعث می‌شود به تعصباتتان بیشتر آگاهی پیدا کنید. به دنبال مقالات، کتاب‌ها، ویدیوها، پادکست‌ها و سایر آثار نویسندگان و فعالان معلول باشید.

۳. در مورد هویت افراد به فرضیاتتان توجه نکنید، به عبارتی وقتی از هویت کسی مطمئن نیستید، فقط بپرسید.

مثلا اگر کسی در تشخیص رنگ‌ها مشکل دارد سریع به این فکر نکنیم که کور رنگی دارد. از فرد سوال کنیم، این رفتار نشان‌دهنده احترام به شخصیت فرد است.

4. وقتی اشتباه می‌کنید، واقعاً عذرخواهی کنید.

وقتی کسی به شما می‌گوید چیزی بی‌احترامی است، لازم نیست بپرسید چرا این حرف، شوخی شما بی‌احترامی تلقی شده‌است. آن فرد آسیب دیده و اگر شما مشکلات او را در قالب کنایه یا طنز بیان کنید، به شخصیت طرف مقابل توهین کرده‌اید؛ پس به‌جای توجیه اشتباهات، عذرخواهی کنید.