کتاب «دین برای خداناباوران» (2012) به جنبههای مثبت و نادیده گرفته شده ادیان میپردازد. با بررسی ادیان از دیدگاه افرادی که به وجود خدایان اعتقاد ندارند، میتوان به ارزشها و آموزههای اجتماعی بسیاری دست یافت که حتی برای افراد بدبین نیز مفید خواهد بود.
آلن دوباتن، فیلسوف و نویسندهی سوئیسی مقیم بریتانیا، با کتاب پرفروش خود «معماری خوشبختی» شهرت جهانی یافت. این کتاب حتی در فیلم محبوب «500 روز با سامر» هم مورد توجه قرار گرفت. دوباتن علاوه بر نویسندگی، به عنوان عضو افتخاری موسسه سلطنتی معماران بریتانیا و انجمن سلطنتی ادبیات نیز فعالیت میکند.
دین از دیرباز نقش مهمی در شکلگیری فرهنگ و جوامع انسانی داشته است. چه در مورد بوداییهایی که به دنبال روشنگریاند، یا کاتولیکهایی که به کلیسا میروند و مسلمانانی که در مسجد نماز میخوانند، دین به زندگی افراد معنا و هدفی مشخص میدهد. اما دین چه تاثیری بر زندگی افرادی دارد که خود را مذهبی نمیدانند؟ آیا این افراد میتوانند از آموزههای دینی چیزی بیاموزند؟
بسیاری از افرادی که به دین اعتقادی ندارند بر این باورند که علم و منطق برای زندگی کفایت میکند. اما این کتاب نشان میدهد که این باور لزوما درست نیست. سنتها و آئینهای مذهبی نه تنها به ما یاد میدهند که چگونه حس تعلق و جامعهای که در دنیای مدرن از دست دادهایم را دوباره احیا کنیم، بلکه به ما کمک میکنند تا فراتر از واقعیتهای ملموس بیندیشیم و به دانش خود نگاهی جامعتر داشته باشیم.
وقتی از دین صحبت میکنیم، معمولا تصاویری کلیشهای در ذهنمان شکل میگیرد؛ خدایی با ریش سفید بر تخت آسمانی، کلیسای باشکوه و یا تابلویی از بوتیچلی. این تصورات نشان میدهند که ما اغلب دین و الهیت را دو مفهوم جداییناپذیر میدانیم. اما حقیقت این است که دین بسیار گستردهتر و پیچیدهتر از این تصورات ساده است.
اگر به وجود خدایان اعتقادی ندارید، شاید فکر کنید که دین هیچ چیزی برای آموزش به شما ندارد. اما حقیقت این است که شما میتوانید از جنبههای فرهنگی، اجتماعی و فلسفی دین بهرهمند شوید.
اگر به اخلاق فکر کنیم، متوجه میشویم که ایدههای مربوط به زندگی بهتر و رفتار خوب با دیگران، لزوما ریشه در دین ندارند. با این حال، به دلیل ارتباط تنگاتنگ اخلاق با دین، بسیاری از افراد غیرمذهبی از پرداختن به آن اجتناب میکنند. نیچه این ارتباط را «بوی بد دین» توصیف کرده است.
جامعهای که بر پایه دین بنا نشده نیز میتواند از برخی آیینها و جشنهایی که به زندگی معنا میدهند، بهره ببرد. همانطور که مسیحیت اولیه با ترکیب باورهای مختلف، توانست سنتهای جدیدی را پدید آورد، امروزه نیز میتوانیم با الهام از گذشته، آیینهایی برای خود بسازیم. برای مثال، جشن کریسمس با ترکیب جشنهای باستانی زمستانی و تولد مسیح شکل گرفت. همچنین، اپیکوروس (Epicurus) فیلسوف یونانی ایده تشکیل جوامع کوچک فلسفی را مطرح کرد که بعدها به پیدایش صومعهها منجر شد.
همانطور که میبینید، دین فقط به اعتقاد به خدایان و موجودات ماورایی محدود نمیشود. اما اگر شما اعتقادی به این موضوعات ندارید، ممکن است بپرسید که دین چه سودی برای شما دارد؟ در ادامه به این سوال پاسخ خواهیم داد.