۱۰۰ میلیون تومان پول میدهی بیتکوین میخری، اگر تحلیلت درست باشد و ده میلیون سود کنی یا برعکس اگر تحلیل غلط از آب دربیاید و ده میلیون ضرر کنی، در هر صورت میزان سود و ضررت ده میلیون تومان است. ولی حسی که داری متفاوت است، ناراحتی از دست دادن ده میلیون خیلی زیادتر از به دست آوردن ده میلیون سود است.
کانمن و تورسکی داشتند این موضوع را بررسی میکردند که به یک نظریهای به اسم «نظریه چشمانداز» رسیدند. این نظریه میگوید درد از دست دادن برای آدمها خیلی بیشتر از خوشحالی به دست آوردن است. بیایید چند نکته مهم که باید راجعبه این نظریه بدانیم را با هم بررسی کنیم.
۱. آدمها برای انتخاب، ارزش اقتصادی کالاها را در نظر نمیگیرند، ارزش ذهنی را در نظر میگیرند. یک ضربالمثل معروف است که میگوید یک اسکناس یک دلاری در جیب هرکس ارزش متفاوتی دارد. پس باید به ادبیات صحبت کردنمان دقت کنیم، مثلا از دست دادن یک میلیون تومان پول برای سرایدار و مدیرعامل شرکت متفاوت است.
۲. اگر به کارمندتان این ماه سه میلیون تومان پاداش دهید، نسبت به ماه قبل که یک میلیون تومان پاداش دادهاید، خوشحالی آن شخص کمتر از سه برابر نمیشود. چون شادی لذت به دست آوردن به صورت خطی زیاد نمیشود، مثلا ممکن است تفاوت شادی ۳ میلیون با ۱ میلیون ۱.۵ برابر باشد.
۳. این نظریه صرفا اقتصادی نیست و در ابعاد مختلف زندگی جریان دارد. مثلا باید بدانی اگر بچهات را دعوا کردی، نمیتوانی با یک بار قربون صدقه رفتن از دلش در بیاری، چون میزان ناراحتی که بچه به دست آورده خیلی بیشتر از شادی است که با قربون صدقه به دست میآورد.
۴. لنگر ذهنیت را بشناس و درست تنظیم کن. مثلا اگر کل داراییات ۱۰۰ تومان است و حالا ۲۰۰ تومان به شما ارث رسیده، باید لنگر ذهنیت را روی ۳۰۰ تنظیم کنی نه ۱۰۰. علت اصلی که پول یکهویی به آدم میرسد و سریع آن پول به باد میرود هم همین است. چون شادی به دست آوردن و ناراحتی از دست دادن را با ذهنیت قبل میسنجند.
۵. جریمه را اثربخش کنید. در ایتالیا بررسی کردند و متوجه شدند وقتی رانندهها خطا میکنند و امتیاز منفی میگیرند، رانندگیشان بهتر نمیشود، در نتیجه به آنها امتیاز دادند و با هر بار خلاف یک امتیاز از آنها کم کردند، تاثیرگذاری به شدت بیشتر شد.
۶. مواظب باشید در باتلاق ضرر گیر نکنید. آدمها وقتی بفهمند دارند چیزی را از دست میدهند، بیشتر ریسکپذیر میشوند. مثلا در بورس سهام میخرند و ضرر میکنند، بخاطر جبران آن ضرر، سهم پر ریسکی میخرند تا ضررش را جبران کنند و در همان سهم هم باز ضرر میکنند. روی همین حساب در باتلاق ضرر گیر میکنند.