همان‌طور که می‌دانیم، فن بیان ضعیف و عدم تسلط به سخنرانی عموماً منجر به ایجاد حسی منفی و نتیجه‌ی عکس‌گرفتن می‌شود. از سوی دیگر، فن بیان عالی، سخنوری و نغزگویی همیشه می‌تواند بر مخاطب اثر مثبت گذاشته، حس خوشایندی را در او ایجاد کند و در نهایت به اقناع مخاطب کمک می‌کند.

در حقیقت عبارات موزون راحت‌تر در ذهن می‌مانند و تکرار می‌شوند. اثر سوگیری به‌مثابه دلیل از سوگیری‌های شناختی است که باعث می‌شود افراد جملات قافیه‌دار را بهتر به‌خاطر بسپارند. درواقع سوگیری شناختی اثر قافیه به‌مثابه دلیل باعث می‌شود عباراتی که موزون هستند، از عبارت مشابهی که همان مفهوم و معنا را می‌رساند و فقط قافیه ندارند، صادقانه‌تر و دقیق‌تر شناخته شوند.

حتماً همه ما تبلیغ زیر را به‌خاطر داریم:

هرگز نشه فراموش، لامپ اضافی خاموش!

حالا اگر به‌جای این تبلیغ از یک متخصص برق و الکترونیک دعوت می‌کردند که سخنرانی کند و برای حرف‌های خود دلیل علمی بیاورد، چقدر احتمال داشت حرفش در ذهن ماندگار شود؟

ما هنگام حرف‌زدن و نوشتن از عبارات و جملاتی استفاده می‌کنیم که هم فرم یا صورت خاصی دارند و هم مفهوم و معنای خاصی را در بردارند. شاید فکر کنید فرم و معنا دو موضوع متفاوت‌اند ولی واقعیت این است که آدم‌ها ذاتاً جملات و عباراتی را که فرم زیباتری داشته باشند، معتبرتر و معنادارتر می‌دانند. چون اثر قافیه به‌عنوان دلیل باعث می‌شود اعتبار کلام را با ویژگی‌های زیبایی‌شناسی‌اش بسنجیم.

این سوگیری شناختی چه تاثیری روی ذهن افراد دارد؟

1. قافیه باعث زیباتر شدن کلام می‌شود؛ می‌توان گفت اثر این سوگیری، یک‌جور میان‌بر ذهنی است. زیبایی‌شناسی موجب می‌شود افراد آسانتر حرف یا تبلیغی را بپذیرند؛ به‌خصوص در شرایطی که دلیل یا انگیزه کافی و قانع‌کننده برای اثبات موضوع نداشته باشند.
2. با داشتن قافیه، کلام شیوا و سلیس می‌شود.
3. جملات آهنگین راحت‌تر در ذهن می‌مانند و راحت‌تر به‌خاطر می آیند؛ یعنی پردازش اطلاعات موزون و قافیه‌دار برای ذهن آسان‌تر است. هرچقدر هم که پردازش اطلاعات آسان‌تر باشد، باور به صحت و درستی آن اطلاعات نیز آسانتر است.

4. عبارات قافیه‌دار بیشتر تکرار می‌شوند؛ استفاده از قافیه باعث می‌شود افراد جملات را راحت‌تر به‌خاطر بسپارند و به‌خاطر زیبایی کلامی، بیشتر جملات را تکرار کنند. وقتی موضوعی مدام تکرار شود و افراد بیشتر با آن مواجه شوند، راحت‌تر موضوع را باور می‌کنند و جزئی از باورهایشان می‌شود.

اهمیت و کاربرد قافیه به‌مثابه دلیل:

این اثر در اکثر کتاب‌های کودکانه رعایت می‌شود. چون بچه‌ها شعر را بهتر حفظ می‌کنند و راحت‌تر به یاد می آورند و مدام تکرار می‌کنند و هر چیزی که بیشتر تکرار شود نیز راحت‌تر باور می شود. یعنی اصول اخلاقی و کارهای خوب و بد را در قالب شعر به بچه‌ها یاد می‌دهیم. البته اثر قافیه به مشابه دلیل فقط در مورد بچه‌ها نیست؛ بلکه در مورد بزرگسالان نیز صدق میکند. مطالعات نشان داده‌اند که اثر قافیه فارغ از سن، جنسیت، نژاد و ملیت روی همه انسان‌ها تاثیر می‌گذارد.

از قافیه در بازاریابی، شعارهای تبلیغاتی و برندینگ نیز استفاده می‌شود؛ چون تبلیغاتی که قافیه دارند به یاد ماندنی‌تر، دوست‌داشتنی‌تر و متقاعدکننده‌تر می‌شوند. برای همین اثر قافیه به‌مثابه دلیل در بازاریابی هم اهمیت پیدا می‌کند و با استفاده از قافیه می توان راحت‌تر افراد را به خرید محصول ترغیب کرد. همین‌الان اگر کمی فکر کنید نیز چند مثال از تبلیغات با این روش، به ذهنتان خطور میکند.

درواقع سوگیری روان‌شناختی قافیه به‌مثابه‌ی دلیل باعث می‌شود که مردم گفته‌ها و عبارات قافیه‌دار را به‌عنوان سند و صادقانه‌تر از گفته‌های ناموزون در نظر بگیرند، حتی اگر حاوی پیام‌های مشابه باشند. تبلیغ زیر را در نظر بگیرید:

گل گل گل، گل از همه رنگ،

سرت رو با چی میشوری؟

با شامپو گلرنگ!

این ملودی‌ها و کلام‌های آهنگین اگر چه در حال حاضر کمتر شنیده می‌شوند؛ اما از قدیم بر سر زبان‌ها افتاده‌اند. چنین عبارات موزونی تا مدت‌ها در ذهن مخاطب نقش می‌بندند و برای بقای برند شما حیاتی است به‌طوری‌که ارزش محصول شما را قابل‌باور، قابل‌تکرار و به‌یادماندنی می‌کند.

استفاده از قافیه و کلمات موزون می‌تواند یک ابزار مفید آموزشی باشد و به دانش‌آموزان برای به‌خاطر سپردن بهتر مطالب، کمک کند. از آنجا که وزن و قافیه، حفظ‌کردن و به‌خاطر سپردن اطلاعات را آسانتر می کند، میتوان از قافیه سازی به‌عنوان ابزاری برای یادگیری مطالب درسی نیز بهره برد. میتوانید به دانش‌آموزان کمک کنید اطلاعات کلیدی را طوری حفظ کنند که قافیه‌دار و موزون باشند. پس اگر صاحب یک مؤسسه آموزشی هستید یا معلم هستید، حتماً از این ترفند برای جذابیت آموزش، استفاده کنید.

به‌عنوان صاحب کسب‌وکار، تلاش کنید ارزش یا نکته ای درباره محصولتان را به شکل جمله یا عبارتی موزون و قافیه‌دار، بازسازی کنید. این کار زمانی که جنبه ای از پیشنهادتان برای مشتری مبهم و غیرشفاف است، برای متقاعد کردن خریدار به کمکتان می آید و می‌توانید با استفاده از این روش، نام برند یا محصول خود را به طور خاص و ویژه، در ذهن مشتری ثبت کنید.