سوگیری تازه‌گرایی: چرا اتفاقات جدید بر تصمیم‌های ما تأثیر می‌گذارند؟
- دسته‌بندی
- 1404/02/23
فهرست مطالب
سوگیری تازه‌گرایی نوعی سوگیری شناختی است. در این سوگیری رخدادهایی که به‌تازگی اتفاق افتاده‌اند و اطلاعاتی که اخیراً دریافت کرده‌ایم، برای ما مهم‌تر از رخدادها و اطلاعات قدیمی‌تر به نظر برسد.
برای مثال تصور کنید که تیم الف یک فصل بسیار خوب را سپری کرده و صدرنشین جدول لیگ است. اما رقیب سنتی این تیم یعنی تیم ب مشکلات زیادی داشته است و الان جایگاه پنجم را در اختیار دارد. در بازی دیشب، تیم ب با پنج گل تیم الف را شکست داده است. الان طرفداران تیم الف وضعیت تیم خود را بد ارزیابی می‌کنند و در نظرسنجی، رأی به برکناری مربی تیم می‌دهند. هواداران تیم ب راضی هستند و اگر از آن‌ها بپرسید، دوست دارند که قرارداد مربی تیم تمدید شود. بازی دیشب در ذهن طرفداران دو تیم اهمیتی بیشتری دارد تا عملکرد تیم‌ها در طول لیگ.
یکی از جاهایی که این سوگیری باعث خطا می‌شود، در افزایش حقوق سالانه است. کارمندی که ماه اسفند عملکرد بسیار خوبی داشته است، شانس بیشتری برای تشویق شدن دارد تا کسی که بعد از یازده ماه پرکار، در ماه اسفند دچار مشکلاتی شده و کم‌کاری کرده است.
چند مثال از سوگیری تازه‌گرایی
- درست بعد از یک حادثه‌ی هواپیما، مردم ممکن است به پرواز احساس بدی داشته باشند و آن را ناامن بدانند. برای همین ممکن است که برای مسافرت از اتوبوس به‌جای هواپیما استفاده کنند؛ بدون توجه به این نکته که آمار حوادث جاده‌ای به مراتب بالاتر از حوادث هوایی است.
- بعد از یک آتش‌سوزی بزرگ، تمایل مردم به خرید بیمه‌ی آتش‌سوزی بالا خواهد رفت.
- در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، خطاهای دولت بایدن برای مردم پررنگ‌تر از اشتباهات دونالد ترامپ بود.
- اگر با همسرمان دعوا کنیم، ممکن است کلیت رابطه را بدتر از آن چیزی ارزیابی کنیم که در واقعیت و در یک بازه‌ی زمانی طولانی بوده است.
- فردی که ورشکسته شود یا با مشکلات مالی شدید مواجه شود، به‌سادگی می‌پذیرد که زندگی بیش از اندازه سخت، تلخ و غم‌انگیز است.
سوگیری تازه‌گرایی در مدیریت
برای استخدام کارمند، بیشتر احتمال دارد کسانی به مصاحبه دعوت شوند که رزومه‌شان در آخر بررسی شده است. حتی احتمال دارد که در نهایت آخرین فردی که مصاحبه‌ی خوبی داشته، استخدام شود؛ نه کسی که بهترین مصاحبه را کرده است.
اما ارزیابی مدیر از یک مصاحبه‌ی خوب چه خواهد بود؟ کسی که در چند دقیقه‌ی آخر یک مصاحبه‌ی معمولی درخشان ظاهر شده است، شانس بالاتری خواهد داشت تا کسی که در آخر یک مصاحبه‌ی درخشان، ضعیف عمل کرده باشد.
اثر تازه‌گرایی در پزشکی
در دوران همه‌گیری کرونا، پزشکان در تشخیص بیماری‌های با علائم مشابه (مثل آنفولانزا) به سمت کووید سوگیری داشتند. آن‌ها قبل از هر چیزی، اول احتمال می‌دادند که بیمار به کووید 19 مبتلا شده باشد.
همچنین ممکن است برخی پزشکان به یک دارو یا روش درمانی جدید توجه بیشتری نشان بدهند. به‌خصوص اگر این دارو (با وجود سابقه‌ی کم استفاده) نتایج خوبی نشان داده باشد.
بیماران ممکن است به علایم جدیدی که در بدنشان مشاهده می‌کنند، بیشتر از علائم مزمن توجه کنند. همچنین آن‌ها دارویی را که به‌تازگی دریافت کرده‌اند، با دقت و نظم بیشتری مصرف می‌کنند تا داروهای قدیمی‌شان را.
سوگیری تازه‌گرایی در سرمایه‌گذاری
در روزهای خوب بازار، مردم روزهای بد و رکودهای طولانی را فراموش می‌کنند. در این روزها صندوق‌های سرمایه‌گذاری که اخیراً بازدهی خوبی داشته‌اند، در فهرست سرمایه‌گذاری‌های خوب قرار می‌گیرند؛ حتی اگر سابقه‌ی مدیریتی صندوق چندان جالب نباشد.
ریچارد تیلر نشان داد کسانی که بیشتر به پرتفوی خود نگاه می‌کنند، کمتر ریسک می‌کنند. بعد از یک دوره‌ی خوب و رشد مناسب قیمت سهام، یک روز منفی بازار در نظر آن‌ها بیش از اندازه بزرگ جلوه می‌کند. در این حالت زیان امروز اهمیت بیشتری پیدا می‌کند تا سود و زیان کل.
رشد قیمت یک دارایی مثل بیت‌کوین، سیل خریداران جدید را به‌سوی آن دارایی جاری می‌کند. آن‌ها، حتی اگر بدانند، ریزش‌های همیشگی بعد از یک دوره‌ی صعودی را نادیده می‌گیرند.
برای برخی از فعالان بازار سرمایه، یک خبر جدید مهم‌تر به نظر می‌رسد تا یک خبر واقعاً مهم اما قدیمی. یک سهم به‌خاطر یک خبر بدِ کوچک می‌تواند صف فروش شود؛ هرچند شرکت وضعیت مالی خیلی خوبی داشته باشد.
سوگیری تازه‌گرایی و باورها
فرض کنید دو نفر قرار است درباره‌ی لیبرالیسم و سوسیالیسم مطالعه کنند. ما دو کتاب داریم. هر دو کتاب خیلی خوب و قوی نوشته شده‌اند. هر کدام از افراد یکی از کتاب‌ها را برمی‌دارند. بعد از آنکه کتاب را تمام کردند، آن‌ها را عوض می‌کنند و به مطالعه‌ی کتاب جدید می‌پردازند. توقع منطقی این است که ترتیب خواندن کتاب‌ها هیچ تأثیری در قضاوتشان نداشته باشد؛ اما به‌خاطر این سوگیری، ممکن است فردی که اول در دفاع از لیبرالیسم کتاب خوانده و بعد به سراغ سوسیالیسم رفته است، به سمت کتاب دوم سوگیری پیدا کند.
در بسیاری از موارد اندیشه‌ی افراد غیرمتخصص متأثر است از آخرین منبع اطلاعاتی‌ای که دریافت کرده‌اند.
چرا سوگیری تازه‌گرایی رخ می‌دهد؟
مهم‌ترین دلیل این اثر، نحوه‌ی ذخیره و بازخوانی اطلاعات در ذهن ماست. برای مثال شما الان به‌خوبی می‌دانید که در این بخش می‌خواهیم درباره‌ی دلیل ایجاد این سوگیری اطلاعات کسب کنیم؛ اما ممکن است به یاد نداشته باشید که دومین زیرعنوان این مقاله درباره‌ی چه موضوعی بود. مغز ما طوری سیم‌کشی شده است که اطلاعات جدید را بهتر به یاد بیاورد. توجه کنید که در حافظه‌ی کامپیوتر، آهنگی که به‌تازگی ذخیره شده اصلاً شفاف‌تر و باکیفیت‌تر از آهنگی نیست که یک سال پیش در حافظه‌ی آن قرار گرفته باشد.
پررنگ‌تر بودن خاطرات جدید برای ما نجات‌بخش است. به یاد آوردن جهان با فرصت‌ها و تهدیدهای فعلی آن، به انسان غارنشین کمک می‌کرد که محل چشمه، درخت میوه، شکار و شکارچیان وحشی را در نظر بگیرد و چندان در خاطرات گذشته‌ی خود غرق نشود.
پیشگیری از سوگیری تازه‌گرایی
همان‌طور که دیدیم، تازه‌گرایی باعث خطاهایی در تصمیم‌گیری می‌شود.
اولین راه جلوگیری از این سوگیری، آگاهی از آن است. همین که بدانیم داریم به اطلاعات جدید وزن بیشتری می‌دهیم، باعث می‌شود که کمی از این شیوه‌ی قضاوت فاصله بگیریم.
بهتر است برای قضاوت‌های خود معیارهایی روشن داشته باشیم. برای مثال می‌توانیم به مصاحبه‌شونده‌ها امتیازهایی استاندارد بدهیم و در نهایت کسی را استخدام کنیم که امتیاز بالاتری گرفته است.
می‌توانیم رزومه‌های دریافتی را دو بار و هر بار با یک نظم تصادفی بررسی کنیم.
در مواجهه با اطلاعات جدید، می‌توانیم به عقب برگردیم و اطلاعات قدیمی‌تر را بررسی کنیم.
در مواردی مثل حوادث هوایی، خوب است که به‌جای توجه بیش از حد بر اخبار فعلی، به داده‌های آماری نگاه کنیم.
