یکی از خطاهای بزرگ بسیاری از سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی این است که سرمایه‌گذاران وقتی سود می‌کنند سریع دارایی خود را می‌فروشند و از بازار خارج می‌شوند ولی هنگامی که ضرر می‌کنند دارایی خود را نمی‌فروشند و با ضررهایشان می‌مانند؛ به طور مثال اگر 10 میلیون تومان در بورس داشته باشیم و سود کنیم و پولمان 12میلیون تومان بشود یا در نقطه مقابل ضرر کنیم و پولمان 8 میلیون شود، در هر صورت میزان سود و ضرر ما دو میلیون تومان است ولی احساس و رفتار ما دو حالت کاملا متفاوت خواهد داشت.

ما پای ضررهایمان می‌مانیم

پژوهشگران این مورد را بررسی کردند و متوجه شدند ما انسان‌ها خیلی بیشتر از آن چیزی که تصور می‌کنیم از باخت نفرت داریم و برای اینکه نبازیم دست به کارهای احمقانه زیادی می‌زنیم. برای اثبات این ادعا هم یک بازی جالب طراحی کردند:
گروهی از افراد را انتخاب کردند و یک اسکناس بیست دلاری را به مزایده گذاشتند و گفتند شما می‌توانید این اسکناس را به هر قیمتی که بخواهید از ما بخرید (حتی یک دلار) فقط یک شرط دارد؛ آن ‌هم اینکه هر مبلغی را که بگویید باید پرداخت کنید و اگر یک نفر پیشنهاد بالاتر داد پولی به شما پس داده نمی‌شود.
پیشنهادها از یک دلار شروع شد و یک دلار یک دلار بالا می‌رفت. روی قیمت‌های یک دلار و دو دلار همه پیشنهاد می‌دادند. منطقی هم بود چون هر عقل سالمی قبول می‌کند که یک دلار بدهد و بیست دلار دریافت کند. ولی نکته اینجا بود که اگه کسی می‌توانست عدد بالاتری پیشنهاد دهد و یک نفر دیگر را شکست بدهد، آن شخص بازنده باید به اندازه پیشنهاد آخرش پول پرداخت می‌کرد و در ازای آن هیچ چیزی دریافت نمی‌کرد.
شرکت کننده‌ها اول کار از اینکه می‌توانستند یک بیست دلاری را ۲ یا ۵ یا ۱۰ دلار بخرند، هیجان زده بودند چون ریسک خاصی نداشت ولی در قیمت‌های ۱۷ و ۱۸ دلار یک جنگ تمام عیار بین پیشنهادهایی که ممکن بود مجبور شوند پول خیلی زیادی را برای هیچ پرداخت کنند، در گرفته بود. آن‌ها برای اینکه نبازند پشت سر هم پیشنهادهای بالاتری می‌دادند.
کم کم اتفاق‌های عجیبی در حال رقم خوردن بود. یکدفعه یک نفر برای یک اسکناس بیست دلاری ۲۱ دلار پیشنهاد داد.
اگر بخواهیم حساب کنیم، این تصمیم منطقی است. چون با این کار، برنده یک دلار می‌بازد (با احتساب بیست دلاری که دریافت می‌کند) در حالی که بازنده بیست دلار می‌بازد. اما از اینجا به بعد همه چیز بالا می‌گیرد و رفتارها غیرمنطقی و عجیب می‌شود. چراکه جنگ برای برد، تبدیل می‌شود به جنگ برای کمتر باختن و باعث می‌شود تا پیشنهادها برای یک اسکناس بیست دلاری به طور کاذب بالا برود.

مردم بیشتر از آن‌که از بردن لذت ببرند از باخت متنفرند

آدام گرانت (Adam Grant) استاد ۳۴ ساله مدیریت دانشگاه وارتون مدعی است در جلسات مشاوره از این بازی زیاد استفاده می‌کند. به گفته او، یکبار یک افسر ارتش حدود ۵۰۰ دلار برای یک اسکناس بیست دلاری پرداخت کرد.
مکس بیزرمن (Max Bazerman)، استاد مدرسه کسب‌وکار هاروارد، ادعا می‌کند که حدود ۱۷ هزار دلار از به مزایده گذاشتن یک اسکناس 20 دلاری بین دانشجوهایش بدست آورده و حداقل یک دانشجو بوده است که ۲۰۴ دلار برای یک اسکناس بیست دلاری پرداخت کرده است.

با این بازی پژوهشگران به این نتیجه رسیدند افراد بیشتر از آن‌که از بردن لذت ببرند از باخت متنفرند. به این نکته «بیزاری از باخت» گفته می‌شود که یکی از عوامل اصلی ضرر در بورس و بازارهای مالی است.

اکثر معامله گرها وقتی در یک معامله سود می‌کنند به سرعت پوزیشن خود را می‌بندند و به سرمایه‌گذاری خود اجازه رشد بیشتر نمی‌دهند و در نقطه مقابل وقتی در ضرر هستند، به ضررشان اجازه رشد و بزرگتر شدن می‌دهند. علت ماجرا این است که ناخودآگاه ذهن همه ما از ضرر کردن بیزار است و نمی‌تواند آن‌را قبول کند.
بد نیست بدانید همین بیزاری از باخت، عامل اصلی حباب قیمتی در بازارهای مختلف است و واکنش فروشندگان و خریداران در دوران رکود هم با همین آزمون قابل توصیف است.