تاکنون برای شما پیش آمده که مطلبی را بخوانید و با آن کاملاً مخالف باشید؛ اما دوست شما همان مطلب را بخواند و با آن موافق باشد؟ در واقع هر دوی شما یک مطلب را می‌خوانید، اما چه اتفاقی پیش می‌آید که شما با مطلب مدنظر مخالف و دوستتان با آن موافق است؟ این موضوع به یکی دیگر از خطاهای شناختی که به سوگیری تاییدی شهرت دارد، باز می‌گردد. بر اساس این سوگیری مغز و ذهن شما، اطلاعاتی را تأیید می‌کند که با باورها یا سوگیری‌های قبلی فرد سازگار است. برای مثال اگر در مقاله مطلبی متفاوت با عقاید پیشین شما ذکر شده باشد، شما با آن مخالف خواهید بود. اما اگر مطالب با عقاید پیشین شما همسان باشد، احتمالاً با خواندن مطلب موافق آن خواهید بود. 

سوگیری تاییدی چیست؟

خود را در قضاوت‌کردن عقاید و… فردی منطقی می‌دانید؟ در این مطلب قرار است شما را با خطای شناختی جدیدی آشنا کنیم که کمی این مسئله را زیر سؤال می‌برد. ممکن است بسیاری از ما تصور کنیم که در باورها بسیار منطقی هستیم و بدون هیچ قضاوتی مسائل را تحلیل می‌کنیم. اما این مسئله اشتباه است و به‌احتمال بسیار زیاد ما دچار سوگیری تاییدی هستیم. سوگیری تاییدی یکی دیگر از خطاهای ادراکی است که سبب می‌شود ما اطلاعات پیشین را بپذیریم و به‌نوعی اولویت را به اطلاعاتی بدهیم که هم راستا با نظرات پیشین ماست و سعی میکنیم عقاید غیر هم راستا را رد کنیم. 

برای مثال ممکن است شما هم شنیده باشید که اولین فرزند خانواده باهوش‌تر است و با این مسئله موافق نیز باشید. در نتیجه وقتی فردی را می‌بینید که فرزند اول است، ناخودآگاه سعی دارید نشانه‌هایی از باهوش بودن در او پیدا کنید. 

جالب است بدانید که سوگیری‌های تأییدی فقط در جمع‌آوری اطلاعات تأثیرگذار نیست و روی تفسیر اطلاعات هم اثر دارد. مثلاً وقتی شما خبری را می‌خوانید سعی دارید آن را طوری تفسیر کنید که اطلاعات قبلی شما را تایید کند.

 نکته جالب دیگر اینکه سوگیری تاییدی از دوران باستان توسط فیلسوفان و نویسندگان مورد توجه قرار گرفته است و فیلسوفان از آن دوره به این مسئله توجه داشته‌اند. برای مثال در دههٔ ۶۰ میلادی، پیتر واتسون، روان‌شناس شناختی آزمایش‌های متعددی را انجام داد که نشان می‌داد که مردم تمایل دارند به دنبال اطلاعاتی باشند که باورهای آنها را تایید کند.

نشانه‌های سوگیری تاییدی

اگر نشانه‌های زیر را دارید، شما هم دچار سوگیری تاییدی هستید و بهتر است تلاش کنید تا از این سوگیری رها شوید و یا کمتر به آن بها دهید. 

تنها اطلاعاتی را دنبال می‌کنید که باورهای قبلی شما را تأیید می‌کند و نسبت به سایر اطلاعات بی‌توجه هستید.

همه شواهد را بررسی نمی‌کنید و تنها به بررسی اطلاعاتی می‌پردازید که باورهای پیشین شما را تأیید می‌کند. 

به اطلاعاتی که باورهای قبلی شما را تایید کند، واکنش عاطفی مثبت یا منفی نشان می‌دهید و به دیگر اطلاعات بی‌تفاوت هستید.

غلبه بر سوگیری تاییدی

سوگیری تأییدی در بعضی موقعیت ها خطرناک است و باید تلاش کنیم تا از آن رها شویم و به آن غلبه کنیم. چرا که این نوع سوگیری می‌تواند ما را از نگاه عینی به موقعیت‌ها باز دارد. همچنین می‌تواند بر تصمیماتی که می‌گیریم، تأثیر بگذارد و منجر به انتخاب‌های نادرست یا ضعیف شود. راه‌هایی برای غلبه بر این نوع سوگیری وجود دارد. اما پیش از هر چیز بدانید که: سوگیری تاییدی به دلیل عملکرد طبیعی مغز اتفاق می‌افتد، بنابراین حذف آن غیرممکن است. تنها شما می‌توانید با آگاهی از این موضوع، این خطای شناختی در خود را به حداقل برسانید.

علائمی که نشان می‌دهد دچار سوگیری تاییدی هستید را به‌خاطر بسپارید و سعی کنید این سوگیری را در خود کاهش دهید.  

به‌جای اینکه تنها دنبال شواهدی باشید که شما را تأیید می‌کند، دنبال همه شواهد باشید.

به دنبال نظرات مخالف خود بروید و به این نظرات نیز توجه کنید.

همواره آماده اینکه بپذیرید ممکن بوده در مورد مسئله‌ای اشتباه می‌کرده‌اید و باید آن را تغییر دهید، باشید.

برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد یک محصول فقط به یک منبع اطلاعاتی تکیه نکنید. به منابع اطلاعاتی متعدد نگاه کنید.

 با مشاور خود مشورت کنید. او می‌تواند در مورد روش درست تصمیم‌گیری و نحوه جلوگیری از سوگیری تاییدی کمک کند.

سوگیری تاییدی در کسب‌وکار

سوگیری تاییدی در محل کار نیز وجود دارد و ممکن است ما در محل کار نیز دچار این سوگیری شویم. برای مثال بسیاری از اوقات کارفرمایان تمایل دارند زنان را نسبت به مردان کم اعتماد به نفس‌تر ببینند. یا بسیاری معتقدند که افرادی که تجربه کاری و سابقه کار کمی دارند، ممکن است از پس‌کار بر نیایند و به همین دلیل است بسیاری اوقات در آگهی‌های کاری افراد به دنبال فرد با سابقه هستند.
 

سوگیری تاییدی در فروش

گاهی ممکن است فروشندگان دچار سوگیری تاییدی شوند و در نتیجه نیازهای مشتری را به‌درستی تشخیص ندهند. برای مثال ممکن است فروشنده‌ای تصور کند که مشتری حتماً به ویژگی خاصی در محصول نیاز دارد. اما این‌طور نباشد.

بنابراین، قبل از پیشنهاد دادن محصول به مشتری، سعی کنید بدون پیش‌داوری با او صحبت کنید و تلاش داشته باشید تا نیازهای او را تشخیص دهید و پس از تشخیص نیاز، محصولات را به او معرفی کنید.